Dinámicas de referencialidad de las glosas en Petrarca

del margen al texto y del texto al margen

  • Marcela Borelli Universidad de Buenos Aires - Universidad Nacional de San Martín - IBICRIT
Palabras clave: Petrarca, glosas, referencias

Resumen

Los testimonios de las glosas autógrafas de Petrarca en los márgenes de los manuscritos que pertenecieron a su biblioteca constituyen una fuente valiosa de información. Dichas glosas no estaban destinadas a un gran público, sino en su gran mayoría a la intimidad de su propio escritorio donde compuso sus obras. Entre esas glosas, hay un cierto tipo que establece una dinámica referencial entre los márgenes, el texto glosado y el propio texto petrarquesco que devela los procesos de lectura y composición de sus propias obras, y que nos descubre también aspectos de su vida personal y sus meditaciones. Estas constituyen una herramienta fundamental para poder comprender y estudiar con profundidad su pensamiento.

Citas

Accame Lanzillotta, M. (1988), “Le postille del Petrarca a Quintiliano (cod. Parigino lat. 7720)”, Quaderni petrarcheschi 5, 1-201.

Agustín (1865), De praedestinatione sanctorum, Migne J.P. (ed.), Patrologia Latina, 44, París: Migne J. P. Editorem, 959-991.

Agustín (1956), Enarrationes in Psalmos CI-CL, Dekkers E., Fraipont J., CCSL 40, París: Brepols.

Agustín (1956), Enarrationes in Psalmos I-L, Dekkers E., Fraipont J., CCSL 38, París: Brepols.

Agustín (1956), Enarrationes in Psalmos LI-C, Dekkers E., Fraipont J., CCSL 39, París: Brepols.

Agustín (1962), De doctrina christiana. De vera religione, Daur K. D, Martin J. (eds.), CCSL 32, Turnhout: Brepols.

Bellieni, A. (2010), “Le postille del Petrarca a Cassiodoro, De anima (Par. Lat. 2201)”, Studi Petrarcheschi XXIII, 1-43.

Bertolani, C. (2005), Petrarca e la visione dell’eterno, Boloña: Il Mulino.

Billanovich, G. (1947), Petrarca letterato: I. Lo scritoio del Petrarca, Roma: Edizioni di storia e letteratura.

Billanovich, G. (1960), “Nella biblioteca del Petrarca: Il Petrarca, il Boccaccio, e le Enarrationes in psalmos di S. Agostino”, Italia Medioevale e Umanistica III, 1-58.

Billanovich, M. C. (1994), “Il vescovo Ildebrandino Conti e il De civitate Dei della Biblioteca Universitaria di Padova. Nuova attribuzione”, Studi Petrarcheschi XI, 99-136.

Blanc, P. (1978), “Pétrarque lecteur de Cicéron: Les Scolies pétrarquiennes du De Oratore et de l’Orator”, Studi petrarcheschi 9, 109-166.

Borelli, M. (2018), “Petrarch’s glosses to Augustine: The ms. Paris, BnF, latin 2103”, Archives d’Histoire Doctrinale et Litteraire du Moyen Âge 85, 223-266.

Calcidio (1967), Timaeus. A Calcidio translatus commentarioque instructus, Waszink J. H. (ed. con la colaboración de Jensen P. J.), Londres: Warburg Institut-Brill.

Casiodoro (1973), De anima, Halporn J.W. (ed.), CC Series Latina 96, Turnhout: Brepols.

Cicerón M. T. (1918), Tusculanae Disputationes, Pohlenz M. (ed.), Leipzig.

Cicerón M. T. (1975), De divinatione. De fato. Timaevs, Giomini, R. (ed.), Leipzig: BSB B.G. Teubner Verlagsgesellschaft.

Cicerón M.T. (1923), De Senectute De Amicitia De Divinatione. With An English Translation, ed. W. Armistead Falconer, Cambridge: Harvard University Press: Cambridge Massachusetts-Cambridge Londres.

Coppini, D. (2004), “Petrarca, i Salmi e il codice Parigino Latino 1994”, en Cardini, R. y Coppini, D. (eds.), Petrarca e Agostino, Florencia: Bulzoni Editore, 19-38.

De la Mare, A. C. (1973), The Handwriting of Italian Humanists, vol. 1, Oxford: Oxford University Press.

De Nolhac, P (1892), Pétrarque et l’Humanisme, París: Émile Bouillon.

Delisle, M. L. (1897), “Notice sur un livre annoté par Pétrarque (Ms. Latin 2201 de la Bibliothéque Nationale)”, en Tiré des notices et extraits des manuscrits de la Bibliothéque Nationale et autres Bibliothéques XXXV: 2, París: Imprimerie Nationale, 406-407.

Fenzi, E. (2001), “Platone, Agostino, Petrarca”, en Consolino F. E. (ed.), L’adorabile vescovo d’Ippona. Atti del Convegno di Paola (21-25 maggio 200), Calabria: Rubbettino, 305-342.

Fiorilla, M. (2005), Marginalia figurati nei codici di Petrarca, Florencia: Leo S. Olschki Editore.

Gentile, S. (1993), “Le postille del Petrarca al ‘Timeo” latino’”, Quaderni Petrarcheschi IX-X, 129-139.

Jakubecki, N. G. (2015), “Petrarca lector de Abelardo. Transcripción y estudio hermenéutico de las notas marginales al epistolario”, Revista Española de Filosofía Medieval 22, 147-169.

Lee, A. (2012), Petrarch and St. Augustine: Classical Scholarship, Christian Theology, and the Origins of the Renaissance in Italy, Leiden: Brill.

Nebuloni Testa, A. (1984), “Su alcune postille del Virgilio Ambrosiano”, en Avesani R. et al., Vestigia, Rome: Edizioni di storia e letteratura, 479-484.

P. Ovidius Naso (2017), Metamorphosen, Holzberg N. (ed. y tr.), Berlín-Boston: De Gruyter.

P. Vergilius Maro (2013), Bvcolica. Georgica, Ottaviano S., Biagio Conte, G. (eds.), Berlín- Boston: De Gruyter.

Pellegrin, É. (1951), “Nouveaux manuscrits annotées par Pétrarque à la Bibliothèque Nationale de Paris”, Scriptorium V, 265-278.

Pellegrin, É. (1954), “Un manuscrit de Cicéron annoté par Pétrarque au British Museum”, Scriptorium VIII-1, 115-117.

Péter, E. (2016), “Le postille del Petrarca al Bellum Iugurthinum di Sallustio (Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 64, 18), en Molnár A., Ótott N. y Pál J. (eds), Lát(szó)tér: Fiatal kutatók italianisztikai tanulmányai, Szeged: Szegedi Tudományegyetem, Bölcsészettudományi Kar, Olasz Nyelvi és Irodalmi Tanszék, 87-112.

Petoletti, M. (2010), “Petrarca e i margini dei suoi libri”, en Baldassarri, G., Motolese, M., Procaccioli, E. y Russo, E. (eds), “Di mano Propria”. Gli autografi dei letterati italiani. Atti del Convegno internazionale di Forlí, 24-27 novembre 2008, Roma: Salerno editrice, 93-121.

Petrarca, F. (1997), Opera Omnia, Stopelli, P. (ed.), Roma: Lexis Progetti Editoriali.
Petrarca, F. (2007), Le familiari. Libri XI-XV, Dotti, U. (ed. con la colaboración de F. Audisio), Turín: Nino Aragno Editore.

Petrucci, A. (1967), La scrittura di Francesco Petrarca, Ciudad del Vaticano: Biblioteca Apostólica Vaticana, Studi e Testi.

Quillen, C. E. (1998), Rereading the Renaissance. Petrarch, Augustine, and the Language of Humanism, Michigan: The University of Michigan Press.

Rico, F. (1974), “Petrarca y el De vera religione”, Italia Medievale e umanistica 17, 313-364.

Torre, A. (2008), Petrarcheschi segni di memoria. Spie, postille, metafore, Pisa: Edizioni della Normale.

Tristano, C. (1974), “Le postille del Petrarca nel Vat. Lat. 2193”, Italia medioevale e umanistica 17, 365-468.

Ullman, B.L. (1923), “Petrarch’s Favorite Books”, Transactions and Proceedings of the American Philological Association 54, 21-38.

Wieland, G. (1985), “The glossed manuscript: Classbook or library book?”, Anglo-Saxon England 14, 153-173.

Zuccollo, M. (2006), “’Urbs eterna Dei’. Il De civitate Dei fra Petrarca e Ildebrandino Conti”, Studi Petrarcheschi XIX, 1-114.
Publicado
2021-03-16
Sección
Artículos